Dövizli Sözleşme Sınırlamasının Kapsamına İlişkin Tebliğ Yayımlanmıştır

Dövizli Sözleşme Sınırlamasının Kapsamına İlişkin Tebliğ Yayımlanmıştır
 
6 Ekim 2018 tarihli ve 30557 sayılı Resmi Gazete ’de “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (No: 2018-32/51)” yayımlanmıştır.
 
Bilindiği üzere, 13.09.2018 tarihli 30534 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yayımı tarihinde yürürlüğe giren 85 Sayılı Karar ile Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’a eklenen geçici 8 inci maddede; Türkiye’de yerleşik kişilerin, Bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenemeyeceği açıklanmıştır. Ayrıca kararın yürürlüğe girdiği 13.09.2018 tarihinden itibaren 30 gün içinde, daha önce yapılmış olan yürürlükteki sözleşmelerdeki döviz cinsinden kararlaştırılmış bulunan bedellerin TL’ye çevrilmesi gerektiğine hükmedilmiştir.
 
Karar ile getirilen sınırlamanın Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen istisna hallerine ilişkin Tebliğde yer alan açıklamalara aşağıda yer verilmiştir.
 
Gayrimenkul Satış Ve Kiralamaları Sözleşmeleri

1) Türkiye’de yerleşik kişiler; kendi aralarında akdedecekleri, konusu serbest bölgeler dahil yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramazlar.
 
2) Türkiye’de yerleşik kişiler; kendi aralarında akdedecekleri, konusu serbest bölgeler dahil yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramazlar.
 
Buna göre Türkiye’de yerleşik kişilerce yapılan gayrimenkul satış ve kiralama sözleşmelerine istisna getirilmediği görülmektedir.
 
İş Sözleşmeleri

3) Türkiye’de yerleşik kişiler; yurt dışında ifa edilecekler dışında kalan, kendi aralarında akdedecekleri, iş sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramazlar.
 
Buna göre , yurt dışında ifa edilecek sözleşmelere istisna getirilmiştir.
 
Ayrıca Tebliğin aşağıda belirtilen düzenlemesi ile Türkiye’de yerleşik olmakla birlikte, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan kişiler ile yapılan iş sözleşmeleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yapılabileceği açıklanmıştır.
 
11) Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin taraf olduğu iş sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür
 
Hizmet Sözleşmeleri

4) Türkiye’de yerleşik kişiler; kendi aralarında akdedecekleri, aşağıda belirtilenler dışında kalan danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dâhil hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramazlar.
 
a) Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişilerin taraf oldukları hizmet sözleşmeleri,
 
b) İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,
 
c) Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışında gerçekleştirecekleri faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,
 
ç) Türkiye’de yerleşik kişilerin, kendi aralarında akdedecekleri, Türkiye’de başlayıp yurt dışında sonlanan ve yurt dışında başlayıp Türkiye’de sonlanan elektronik haberleşme ile ilgili hizmet sözleşmeleri.
 
Eser Sözleşmeleri (Gemi İnşası)

5) Türkiye’de yerleşik kişiler; kendi aralarında akdedecekleri, 16/12/1999 tarihli ve 4490 sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda tanımlanan gemilerin inşası, tamiri ve bakımı dışında kalan eser sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramazlar.
 
Buna göre göre Türkiye’de yerleşik kişiler; kendi aralarında akdedecekleri, eser sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramayacaktır. Eser Sözleşmesi Türk Borçlar Kanunu’nda yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi, iş sahibinin de bunun karşılığında bir bedel ödemeyi üstlendiği sözleşme olarak tanımlanmıştır. Örneğin, inşaat yapım işleri eser sözleşmesi kapsamındadır. Ancak TUGS’a kayıtlı gemilerin inşası, tamiri ve bakımına ilişkin eser sözleşmelerine istisna getirilmiştir.
 
Menkul Satış ve Kiralama Sözleşmelerine İstisna

6) Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, iş makineleri dâhil taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.
 
7) Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, iş makineleri dâhil taşıt kiralama sözleşmeleri dışında kalan, menkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.
 
Buna göre menkul satış ve kiralama sözleşmelerine istisna getirilmiştir. Döviz cinsinden sözleşmelere devam edebileceklerdir.
 
İş Makinaları ve Taşıt Kiralama Sözleşmeleri
 
Yukarıda belirtilen açıklamalar gereği İş makineleri dahil taşıt kiralama sözleşmelerinde bedel Türk Lirası cinsinden belirlenmek zorundadır. Bununla birlikte  tebliğde aşağıda belirtilen düzenleme ile 13.09.2018 tarihinden önce imzalanmış iş makineleri de dâhil taşıt kiralama sözleşmeleri bu zorunluluktan istisna tutulmuştur. Buna göre belirtilen  sözleşme sonuna kadar Türk Lirası’na çevrilme zorunluluğu bulunmamaktadır.
 
22) Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın Geçici 8 inci maddesinin yürürlüğe girdiği tarihten önce akdedilmiş bulunan iş makineleri dâhil taşıt kiralama sözleşmeleri anılan geçici madde hükmünden istisnadır.
 
Yazılım ve Lisans Sözleşmeleri
 
8) Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, bilişim teknolojileri kapsamında yurt dışında üretilen yazılımlara ilişkin satış sözleşmeleri ile donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.
 
Buna göre yurt dışında üretilen yazılımlara ilişkin satış sözleşmeleri ile donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmelerine istisna getirilmiştir.
 
Finansal Kiralama ve Leasing Sözleşmeleri
 
9) 4490 sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda tanımlanan gemilere ilişkin finansal kiralama  (leasing) sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür.
 
10) Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 17 ve 17/A maddeleri kapsamında yapılacak finansal kiralama (leasing) sözleşmelerine ilişkin bedellerin döviz cinsinden kararlaştırılması mümkündür.
 
Buna göre;

 
Kamu Kurum Ve Kuruluşları İle Yapılan Sözleşmeler

12) Kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür.
 
13) Kamu kurum ve kuruluşlarının taraf olduğu döviz cinsinden veya dövize endeksli ihaleler, sözleşmeler ve milletlerarası andlaşmaların ifası kapsamında olmak kaydıyla; yüklenicilerin üçüncü taraflarla akdedeceği gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür.
 
14) Hazine ve Maliye Bakanlığının 28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirdiği işlemlerle ilgili olarak bankaların taraf olduğu sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür.
 
Buna göre kamu kurum ve kuruluşlarının taraf olduğu yukarıda belirtilen sözleşmelere istisna getirilmiştir
 
SPK Sözleşmeleri
 
15) Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile bu Kanuna dayalı olarak yapılan düzenlemeler çerçevesinde sermaye piyasası araçlarının (yabancı sermaye piyasası araçları ve depo sertifikaları ile yabancı yatırım fonu payları da dahil olmak üzere) döviz cinsinden oluşturulması, ihracı, alım satımı ve yapılan işlemlere ilişkin yükümlülüklerin döviz cinsinden kararlaştırılması mümkündür.
 
Yabancı Sermayeli Şirketler, Şube, İrtibat Bürolerı İle Serbest Bölgede Yer Alan Şirketlerin İş Ve Hizmet Sözleşmeleri

16) Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin  taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür
 
Bu düzenlemeye göre %50 ve üzeri yabancı sermaye şirketler ile serbest bölgede faaliyet gösteren şirketlere istisna getirilmiştir.
 
Havayolu Şirketleri İle Bunlara Hizmet Veren Şirket Sözleşmeleri

17) Türkiye’de yerleşik yolcu, yük veya posta taşıma faaliyetinde bulunan ticari havayolu işletmeleri; hava taşıma araçlarına, motorlarına ve bunların aksam ve parçalarına yönelik teknik bakım hizmeti veren şirketler; sivil havacılık mevzuatı kapsamında havalimanlarında yer hizmetleri yapmak üzere çalışma ruhsatı alan veya yetkilendirilen kamu ya da özel hukuk tüzel kişiliği statüsündeki kuruluşlar ile söz konusu kuruluşların kurdukları işletme ve şirketler ile doğrudan veya dolaylı olarak sermayelerinde en az %50 hisse oranına sahip olduğu ortaklıkların Türkiye’de yerleşik kişilerle döviz cinsinden veya dövize endeksli bedeller içeren gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri haricindeki sözleşmeleri akdetmeleri mümkündür.
 
Bu düzenlemeye göre aşağıda belirtilen kurumlar Türkiye’de yerleşik kişilerle gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri haricinde döviz cinsinden veya dövize endeksli bedeller içeren sözleşmeler yapabilecektir.
 

 Kıymetli Evraklarda Yer Alan Bedeller

18) Bu madde uyarınca sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayan sözleşmeler kapsamında düzenlenecek kıymetli evraklarda yer alan bedellerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesi mümkün değildir.
 
Buna göre sınırlama dahilindeki sözleşmeler kapsamında düzenlenecek çek, senet vb. kıymetli evraklar da TL olarak düzenlenecektir.
 
Uluslararası Piyasalarda Fiyatı Belirlenen Sözleşmeler de Dövize Endeksli Sözleşme Sayılacaktır.

19) Uluslararası piyasalarda fiyatı döviz cinsinden belirlenen kıymetli madenlere ve/veya emtiaya endekslenen ve/veya dolaylı olarak dövize endekslenen sözleşmeler, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 4 üncü maddesinin (g) bendi uygulaması kapsamında dövize endeksli sözleşme olarak değerlendirilir.
 
Türkiye’de Yerleşik Kişilerin Yurt Dışı Şube, Temsilcilik, Ortaklıkları Türkiye’de Yerleşik Sayılacaktır.

20) Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışındaki; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, işlettiği veya yönettiği fonlar, yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile doğrudan ya da dolaylı olarak sahipliklerinde bulunan şirketler Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 4 üncü maddesinin (g) bendi uygulaması kapsamında Türkiye’de yerleşik olarak değerlendirilir.
 
Buna göre Türkiye’de Yerleşik Kişilerin Yurt Dışı Şube, Temsilcilik, Ortaklıkların taraf olduğu sözleşmeler de tebliğde belirtilen istisnalar dışında döviz cinsinden yada dövize endeksli düzenlenemeyecektir.
 
13 Eylül 2018 Tarihi Öncesi Yapılan Sözleşmelerin Durumu
 
21) Bu madde uyarınca akdedilecek sözleşmelerde istisna kapsamına alınan, ancak Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın Geçici 8 inci maddesinin yürürlüğe girdiği tarihten önce akdedilmiş bulunan sözleşmeler de anılan geçici madde hükmünden istisnadır.
 
Bu düzenleme ile Hazine ve Maliye Bakanlığının Tebliği ile dövizle işlem yapma yasağından istisna edilen ve 13.09.2018 tarihi öncesi düzenlenen sözleşmelerin istisnası devam edecektir.
Diğer taraftan önceki bölümlerde belirtildiği üzere 13.09.2018 tarihi öncesinde iş makinesi yada taşıt kiralayanların döviz cinsinden sözleşmeleri aynen devam edebilecektir. Ancak 13.09.2018 sonrası yapılan sözleşmeler döviz cinsinden olamayacaktır.

Sözleşme Bedelinin Türk Lirası Cinsinden Belirlenmesi ve Uygulanacak Kur

23) Bu madde uyarınca sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedellerin Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın Geçici 8 inci maddesi kapsamında Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmesi zorunludur.

Buna göre Tebliğ ile belirlenen sözleşmelerde yer alan bedellerin; Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın Geçici 8 inci maddesi uyarınca, 13.10.2018 tarihine kadar, Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmesi zorunludur.
 
Tebliğ ile yapılan düzenlemeye göre TL tutarın belirlenmesinde ;

Konut ve Çatılı İş Yeri Kira Sözleşmelerinde Kur Belirleme
 
13.09.2018 tarihinden önce akdedilen konut ve çatılı iş yeri kira sözleşmelerinde döviz veya dövize endeksli olarak belirlenen bedeller yukarıda belirtildiği şekilde tarafların mutabık kalıp kalmadığına göre belirlenen şekillerde  iki yıllık süre için Türk parası olarak yeniden belirlenecektir.
 
Ancak, Türk parası olarak belirlemenin yapıldığı kira yılının sonundan itibaren bir yıl geçerli olmak üzere; anılan paragraf uyarınca Türk parası olarak belirlenen kira bedeli, taraflarca belirlenirken mutabakata varılamazsa, belirleme tarihinden belirlemenin yapıldığı kira yılının sonuna kadar Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak artırılması yoluyla belirlenecektir.
 
Bir sonraki kira yılı Türk parası cinsinden kira bedeli ise, taraflarca belirlenirken mutabakata varılamazsa, önceki kira yılında geçerli olan kira bedelinin Türkiye İstatistik Kurumunun belirlediği tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak artırılması yoluyla belirlenecek ve belirlenen Türk parası cinsinden kira bedeli bu fıkrada belirtilen iki yıllık sürenin sonuna kadar geçerli olacaktır.
 
Bu fıkra hükmü, bu madde uyarınca sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde tahsili yapılmış veya gecikmiş alacaklar için uygulanmayacaktır.
 
İstisna Tanınan Sözleşmelerde Bedelin Türk Lirası Cinsinden Kararlaştırılması da Mümkündür.
 
25) Bu maddede, istisna tanınan tarafların mutabakatıyla yeni yapılacak sözleşmelerin Türk parası cinsinden yapılmasını veya mevcut döviz cinsinden veya dövize endeksli sözleşmelerde yer alan bedellerin Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın Geçici 8 inci maddesi uyarınca Türk parası olarak yeniden kararlaştırılmasını talep etmesi durumunda sözleşmelerde yer alan bedeller Türk parası cinsinden kararlaştırılabilecektir.
 
 
Söz konusu tebliğe aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

Lütfen Tıklayınız

Saygılarımızla